ΕΛ.Ι.Ε.Κ.

Πανδημία Covid-19 εν εξελίξει

Τις τελευταίες εβδομάδες το πρώτο κύμα της πανδημίας από τον κορονοϊό SARS-CoV-2 (COVID-19) μαστίζει την ανθρωπότητα. Ο ιός αυτός απομονώθηκε από άνθρωπο για πρώτη φορά στην πόλη Wuhan προ 3 μηνών περίπουκαι αναφέρθηκε στο γραφείο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) στην Κίνα στις 31 Δεκεμβρίου 2019. Αρχικά διαπιστώθηκε ότι προκαλεί μια σοβαρής μορφής άτυπη πνευμονία, με αμφοτερόπλευρη προσβολή των πνευμόνων και δυνητικό επακόλουθο την αναπνευστική ανεπάρκεια και το θάνατο. Καθημερινά αυξάνονται τόσο τα κρούσματα όσο και οι θάνατοι παγκοσμίως, όπως αυξάνεται και ο αριθμός των νέων χωρών που αναφέρουν κρούσματα. Πολλές χώρες προσπαθούν να καταπολεμήσουν την πανδημία, ή καλύτερα να καθυστερήσουν την έκρηξη των κρουσμάτων, λαμβάνοντας μέτρα προφύλαξης και κοινωνικής απομόνωσης, προκειμένου να μειωθεί η νοσηρότητα και η θνησιμότητα και, ως εκ τούτου, να μειωθεί η συνολική επιβάρυνση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης.

            Παρόλο που ο Γενικός Διευθυντής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας διακήρυξε στις 30 Ιανουαρίου 2020 την επιδημία του COVID-19 ως μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης της Δημόσιας Υγείας διεθνούς ενδιαφέροντος, καμία συντονισμένη προσπάθεια σχετική με τα μέτρα προστασίας που πρέπει να παρθούν αλλά και με τη χρονική στιγμή που κάθε χώρα θα πρέπει να τα εφαρμόσει, δεν έχει γίνει. Από την άλλη πλευρά, τα όπλα που διαθέτει η ιατρική κοινότητα κατά του COVID-19 είναι περιορισμένα, δεν υπάρχει εξειδικευμένη αντιική θεραπεία ούτε διαθέσιμο εμβόλιο επί του παρόντος. Μέσα σε αυτόν τον πανικό που έχει κυριεύσει τον πλανήτη, τα δημοσιεύματα που αφορούν στον COVID-19 αυξάνονται το ίδιο εκθετικά όσο και τα νέα κρούσματα.

            Η ιατρική κοινότητα σήμερα πιστεύει πως γνωρίζει τα συμπτώματα που προκαλεί και τον τρόπο μετάδοσής του. Ωστόσο, αναπάντητα μένουν σημαντικά ερωτήματα που αφορούν στην καταγωγή του ιού, την επώαση και τη θνητότητά του, αλλά και τη φυσική ανοσία από τον SARS-CoV-2 που αποκτάται από μολυσμένους και θεραπευμένους ανθρώπους. Τα μέχρι τώρα επιστημονικά δεδομένα καταλήγουν στα εξής:

- Παρόλο που n ακούσια εργαστηριακή απελευθέρωση δεν μπορεί να αποκλεισθεί, μια συστηματική μελέτη γενετικών ακολουθιών SARS-CoV-2 συμπεραίνει ότι ο ιός έχει φυσική και ζωονοσογονική προέλευση (από ζώα, ειδικά νυχτερίδες και παγκολίνι).Προήλθε δηλαδή μέσω της φυσικής επιλογής από αλλαγές που έγιναν στο γενετικό του υλικό, καθιστώντας τον ικανό να προσβάλει το ανθρώπινο είδος. Η ενδελεχής μελέτη της καταγωγής του και της εξέλιξής του (συνεχιζόμενη παρακολούθηση της πνευμονίας σε ανθρώπους και άλλα ζώα) είναι υψίστης σημασίας όχι μόνο για να εξηγήσει κανείς αυτό που ζούμε αλλά και να μπορέσει να προβλέψει αυτό που θα ακολουθήσει.

- Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη εκτιμήθηκε πως ο μέσος χρόνος επώασης είναι 5.1 ημέρες (95% CI, 4.5 έως 5.8 ημέρες), και 97.5% αυτών που αναπτύσσουν συμπτώματα θα τα εμφανίσουν εντός 11.5 ημερών (CI, 8.2 έως 15.6 ημέρες) από τη στιγμή της λοίμωξης.

- Ενώ οι θάνατοι αυξάνονται δραματικά τόσο στην Ιταλία όσο και σε άλλες χώρες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι με βάση τον ΠΟΥ, η θνησιμότητα εκτιμάται ότι είναι μεταξύ 3 και 4%, που σημαίνει ότι περισσότερο από το 95% των μολυσμένων ανθρώπων θεραπεύεται.Το ποσοστό αυτό προκύπτει από τον αριθμό των θανάτων με επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον ιό, προς τον συνολικό αριθμό των γνωστών κρουσμάτων.Είναι πολύ πιθανό ο αριθμός αυτός να είναι πολύ μικρότερος, καθώς οι ασυμπτωματικοί φορείς και οι νοσούντες με ήπια συμπτώματα που δεν έχουν υποβληθεί σε έλεγχο αναμένεται να είναι πολλοί. Δεν θα πρέπει επίσης να ξεχνούμε πως προκειμένου να μάθουμε την πραγματική θνησιμότητα του COVID-19 θα πρέπει να περιμένουμε τουλάχιστον μέχρι ο ιός να κάνει μια φορά τον κύκλο του πλανήτη.

- Τα δεδομένα για τη φυσική ανοσία από τον SARS-CoV-2 που αποκτάται από μολυσμένους και θεραπευμένους ανθρώπους δεν είναι τέτοια ώστε να επιτρέπουν ασφαλείς ισχυρισμούς. Ωστόσο, απ' όσο γνωρίζουμε για άλλους κορονοϊούς, μια φυσική ανοσία τουλάχιστον προσωρινή θα πρέπει να αναπτυχθεί για μια περίοδο τουλάχιστον 6-12 μηνών, έστω και μερική, με την εμφάνιση δηλαδή ηπιότερων συμπτωμάτων. Ακόμη, υπάρχουν ενδείξεις, αλλά όχι αποδείξεις, ότι η πανδημία COVID-19 μπορεί να υποχωρήσει, τουλάχιστον εν μέρει, καθώς φτάνει η άνοιξη και ανεβαίνει η θερμοκρασία στο βόρειο ημισφαίριο του πλανήτη. Πιστεύεται δηλαδή, πως η άνοδος της θερμοκρασίας μπορεί να μετατρέψει τον ιό σε λιγότερο λοιμογόνο και ίσως να τον αδρανοποιήσει. Υπό αυτήν την έννοια, θα είναι σημαντικό να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της επιδημίας στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική και τη Νοτιοανατολική Ασία, την Ινδία και την Αυστραλία. Τα κρούσματα φαίνεται να είναι λιγότερα και οι θάνατοι περιορισμένοι σε αυτές τις περιοχές του πλανήτη, γεγονός όμως, που θα μπορούσε να αποδοθεί στην επίδραση συγχυτικών παραγόντων, όπως είναι η πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας, ο αριθμός των ατόμων που έχουν πρόσβαση στο τεστ, καθώς επίσης και η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας.

            Τέλος, όταν έρθει η ώρα όλα αυτά τα μέτρα προφύλαξης να αρθούν, είναι πολύ πιθανό να αντιμετωπίσουμε ένα νέο κύμα αυτής της πανδημίας. Προς αυτήν την κατεύθυνση είναι πολύ σημαντικό να υπάρξει συντονισμός των χωρών και καθοδήγηση από τον αρμόδιο φορέα (ΠΟΥ) προκειμένου η μετάβαση να γίνει κατά το δυνατόν ομαλά.

Βιβλιογραφία:

1. Αndersen KG et al. Nature Medicine 2020
2. Reich et al. Ann Intern Med 2020
3. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-similarities-and-differences-covid-19-and-influenza

Σοφία Λέββα MD, MSc, PhD

                                                            Παθολόγος Ογκολόγος

Βιοκλινική, Θεσσαλονίκη

Πώς αντιλαμβάνομαι ως παθολόγος ογκολόγος την πανδημία του κορωνοϊού?

Η κατάσταση που βιώνουμε όλοι είναι πρωτόγνωρη…Μέσα σε λίγες μέρες αλλάξαμε ζωή.

Άλλαξαν οι συνήθειες μας, άλλαξαν οι ανάγκες μας, άλλαξαν οι προτεραιότητές μας.

Ως παθολόγοι ογκολόγοι πρέπει να προφυλάξουμε τους ασθενείς μας, που είναι ασθενείς υψηλού κινδύνου. Ακυρώνουμε τους προγραμματισμένους επανελέγχους σε ασθενείς σε ύφεση και τους προγραμματίζουμε όταν οι συνθήκες θα το επιτρέψουν. Καθησυχάζουμε όλους τους ασθενείς και  προσπαθούμε να λύσουμε τα προβλήματά τους τηλεφωνικά, ώστε να περιορίσουμε τις άσκοπες μετακινήσεις. Δεν κάνουμε όμως πίσω στους ασθενείς που λαμβάνουν θεραπεία, ιδίως σε όσους ο σκοπός είναι η ίαση.

Ως γιατροί δεν μπορούμε να μπούμε σε 24ωρη καραντίνα… Και αυτό μας δημιουργεί ένα επιπλέον άγχος και μία παραπάνω ευθύνη για αυτούς που αγαπάμε και ζούνε μαζί μας. Το γνώριζαν όταν επιλέξαμε να γίνουμε γιατροί, το γνώριζαν όταν μας επέλεξαν για να κάνουμε μαζί τους οικογένεια. Δυστυχώς όμως αυτό λίγο μπορεί να σου γλυκάνει την αγωνία «μήπως εγώ κάνω κακό σε όσους αγαπώ». Είμαι σίγουρη ότι το άγχος αυτό είναι τεράστιο για τo ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό που καλύπτει κάθε ημέρα το τμήμα επειγόντων περιστατικών και νοσηλεύει τους ασθενείς με covid-19 και ο σεβασμός είναι το λιγότερο που μπορώ να νιώσω.

Ως άνθρωποι πρέπει να κάνουμε το χρέος μας στην κρίσιμη αυτή στιγμή για την ανθρωπότητα…να μείνουμε στα σπίτια μας και να ακολουθήσουμε τις οδηγίες του κράτους. Πρόκειται για μία νέα μορφή πολέμου για την οποία δυστυχώς δεν είχαμε προετοιμαστεί και δεν θα μας βοηθήσει ο βαρύς πολεμικός εξοπλισμός. Το μόνο που μπορεί να βοηθήσει είναι να κερδίσουμε χρόνο με όσο το δυνατόν λιγότερες ανθρώπινες απώλειες, μέχρι να βρεθεί εμβόλιο ή αποτελεσματική θεραπεία. Και όπως σε κάθε πόλεμο, έτσι και σε αυτόν, οι στρατιώτες θα πρέπει να υπακούσουν στον στρατηγό. Ευτυχώς, δεν μας ζητήθηκε ως εντολή να σκοτώσουμε κάποιον, απλά να μπούμε σε «καραντίνα» και να σταματήσουμε για λίγο τον γρήγορο ρυθμό της ζωής, ώστε να διαφυλάξουμε την ζωή.

Ώρα μηδέν για την ανθρωπότητα… ώρα σιωπής…ώρα περισυλλογής… ώρα υπακοής… ώρα που ο καθένας θα σηκώσει το βάρος της ατομικής του ευθύνης ως άνθρωπος…ώρα που θα αποφασίσει αν θέλει, όταν τελειώσει η πανδημία, να έχει χάσει όσο το δυνατόν λιγότερους αγαπημένους, φίλους, συνάδελφους, συνανθρώπους…

Ευαγγελία Μοιρογιώργου

 MD, MSc, Παθολόγος Ογκολόγος, Δ.Θ.Κ.Α. «Υγεία»